Pięciornik Kłącze pięciornika 50g

Pięciornik Kłącze pięciornika 50g

Wskazania:

Pięciornik kurze ziele, pięciornik czteropłatkowy, czyli pięciornik leśny (drzewianka) – Potentilla tormentilla Schrank = Potentilla silvestris Necker = Tormentilla erecta Linne = Potentilla erecta Haupte = Potentilla erecta (L.) Raeusch. = Potentilla tormentilla Stokes ( niem. Blutwurz, fr. Potentille dressee, Tormentille; ital. Cinquefoglie tormentilla; retorom. Potentilla turment) rośnie dziko w Polsce, na polanach, w lasach, pastwiskach, na torfowiskach. Kwitnie od maja do jesieni. Jest rośliną wieloletnią, łatwą do uprawy w ogrodzie.

Surowcem zielarskim jest kłącze pięciornika, czasem ziele zebrane w czasie kwitnienia – Rhizoma Tormentillae, Herba Tormentillae (niem. Tormentillwurzel, fr. Racine de tormentille). W lekospisach kłącze kurzego ziela widniało też po nazwą Radix Heptaphylli, Radix Tormentillae sylvestris, a w niemieckich i szwajcarskich publikacjach pod nazwą Rotwurzel, Rotheilwurzel, Blutwurzel i Ruhrwurzel. 

Kłącze pięciornika to typowy środek fenolowy i garbnikowy. Zawiera garbniki 14-20%, głównie katechinowe; fenolokwasy (chinowy, elagowy); flobafeny, tormentol (ok. 1%), olejek eteryczny, żywicę, skrobię, szczawian wapnia, czerwień tormentilową (flobafen), fitosterole, glikozydy fenolowe (tormentilina = tormentylina). Tormentozyd jest glikozydem trójterpenowym 

Kłącze pięciornika jest w Farmakopei Brytyjskiej z 2009 r.: Tormentil – surowiec powinien zawierać minimum 7% garbników, wyrażonych jako pirogalol C6H6O3 o masie cząsteczkowej 126,1. Popiół max 5%. Strata masy po suszeniu max 12% (1 g próbka w 105 stopniach C, 2 h). British Pharmacopoeia 2009 obejmuje też Tormentil Tincture, czyli nalewkę z pięciornika.

Nalewka pięciornikowa powinna zawierać przynajmniej 1,5% garbników. Nalewka: 1 część surowca na 5 części alkoholu 70%. 

Kłącze pięciornika jest objęte przez Farmakopeę Polską VI: surowiec powinien być zebrany jesienią lub wczesną wiosną. Zawartość garbników – nie mniej niż 7% w przeliczeniu na pirogalol C6H6O3 o m.cz. 126,11. Popiół max 6%. Działanie oficjalne: ściągające. Dawki zwykle stosowane doustne w odwarach: jednorazowe 2 g, dobowe 6 g. Zewnętrznie w odwarach 2-6 g. 

 

Pięciornik przewyższa zakresem i siłą działania korzeń ratanii, czyli pastwinu – Radix Ratanhiae. O podobnym zastosowaniu obu surowców napisał dr Fr. Oesterlen w 1861 r . W kłączach liczących kilka lat zawartość garbników może wynosić nawet ponad 20% (do 30%). Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z kłączy i ziela pięciornika obkurczają naczynia krwionośne, zwiększają miejscowo krzepliwość krwi (wpływ przeciwkrwotoczny), ścinają powierzchniową warstwę błony śluzowej (właściwości ciągające), przez co zmniejszają obrzęk i stan zapalny, ograniczają drażniący wpływ jadów i bakterii na tkanki przewodu pokarmowego, zmniejszają przekrwienie i wysięk.

Pięciornik to klasyczny środek przeciwbiegunkowy (antidiarrhoicum) i przeciwzapalny. Pomaga w leczeniu nieżytu żołądka, jelita cienkiego i grubego. Wspomaga leczenie hemoroidów (wlewki doodbytnicze, czopki z ekstraktem, maść, żel z wyciągiem pięciornikowym). Nalewka, ekstrakt, odwar z pięciornika zastosowane na skórę zmniejszają wydzielanie łoju, obkurczają rozszerzone naczynia krwionośne i rozszerzone pory. Zarówno po podaniu doustnym jak i zewnętrznym działa przeciwbakteryjnie. Hamuje rozwój Salmonella. Shigella, E. coli i in.

Pięciornik jest przydatny do pięlęgnowania skóry łojotokowej, z owrzodzeniami, wypryskami, wrzodami sączącymi, trądzikiem różowatym, z rozszerzonymi porami i plamicami naczyniowymi. Odwar doskonały do płukania włosów przetłuszczających się i dla nadania połysku, puszystości oraz lekkiego odcienia brązowego. 

 

Odwar z kłączy pięciornika dobry do irygacji przy zapaleniu pochwy, ponadto do nasiadówek i płukanek warg sromowych, odbytu, moszny, prącia – przy infekcjach i stanach zapalnych, odparzeniach. 

 

Odwar pięciornikowy jest skuteczny w leczeniu obrzęku dziąseł po zabiegach stomatologicznych, płukania jamy ustnej i gardła przy zapaleniu. 
 

Preparaty i dawki: 

Decoctum Rhiz. Tormentillae – odwar z kłączy pięciornika: 5-10 g (1-2 łyżki) na szklankę wody, gotować 5-15 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Pić po 1/2 szklance odwaru kilka razy dziennie, zależnie od potrzeby (przy biegunce co 3-4 godziny). Stosować do przemywania, okładów, płukanek, lewatywy, irygacji. Z ziela pięciornika również można przygotować odwar, lecz działa on słabiej i dawki trzeba podwoić.