Korzeń arcydzięgla Arcydzięgiel 50 g

 

Arcydzięgiel należy do środków silnie i pewnie działających.

Wpływa na ośrodkowy układ nerwowy przeciwlękowo, antydepresyjnie, uspokajający, ale równocześnie usuwa objawy wyczerpania nerwowego.

Niewątpliwie ma silne właściwości antybakteryjne, pierwotniakobójcze, przeciwroztoczowe i fungistatyczne. Pobudza krążenie krwi na obwodzie.

Wzmaga wydzielanie soków trawiennych i żółci. Znosi ból brzucha, skurcze jelit i żołądka.

Ułatwia oddychanie, zwiększa częstość wentylacji płuc.

Poprawia krążenie krwi w obrębie układu pokarmowego, przez co przyśpiesza wchłanianie składników pokarmowych.

Działa również moczopędnie i wykrztuśnie.

Zwiększa wrażliwość skóry i błon śluzowych na promienie słoneczne, co może być umiejętnie wykorzystane w leczeniu wielu chorób skórnych, np. łuszczycy, bielactwa, trądziku młodzieńczego. Przy nadwrażliwości na promienie słoneczne – osoby zażywające przetwory arcydzięglowe muszą chronić ciało przed bezpośrednim wpływem słońca. 

 

 

Korzeń arcydzięgla, ang. Angelica root – Radix Archangelicae pochodzi z gatunku arcydziegiel litwor (dzięgiel lekarski) Angelica archangelica Linne (= Archangelica officinalis Hoffmann, niem. Echte Engelwurz, Erzengelwurz), z rodziny baldaszkowatych – Umbelliferae = Apiaceae. Występuje w Europie i Azji, jest również uprawiany. Surowcem leczniczym jest także ziele, sam kwiat, owoc – Herba, Flos et Fructus Archangelicae. W użyciu jest olejek eteryczny arcydzięglowy – Oleum (aetheroleum) Archangelicae. Z surowców sporządzana jest nalewka i spirytus arcydzięglowy – Tinctura et Spirytus Archangelicae. Ogonki liściowe i fragmenty baldachów są smażone w cukrze (kandyzowane) i spożywane, dodawane do wyrobów cukierniczych. 

Korzeń arcydzięgla jest dostępny w sklepach zielarskich. Olejek arcydzięglowy naturalny jest w drogeriach i aptekach za granicą. W Polsce są dostępne kompozycje i olejki zapachowe arcydzięglowe, nie mające nic wspólnego z prawdziwym olejkiem eterycznym. 

 

W korzeniu jest ok. 1% olejku eterycznego, złożonego głównie z d-alfa-felandrenu, alfa-pinenu, limonenu, beta-kariofilenu, linalolu, borneolu. W korzeniu zawarte są makrocykliczne laktony (tridekanolidy, pentadekanolidy, heptadekanolidy), kumaryny (ostol, angelicyna, ostenol, umbeliferon, archangelicyna, bergapten, ostrutol, imperatoryna, ksantotoksol, ksantotoksyna, umbeliperenina, oreoselon, felopteryna, marmezyna, byakangelicol, oksypeucedanina), kwas akonitowy, walerianowy, jabłkowy, angelikowy (kwas dzięglowy = angelic acid), cytrynowy, kawowy, szczawiowy, malonowy, fumarowy, bursztynowy, chlorogenowy, chinowy, laurowy, mirystynowy, linolenowy, linolowy, behenowy, petroselinowy i in. W korzeniu są żywice, skrobia, cukry (umbeliferoza, sukroza, fruktoza), flawony, beta-sitosterol. 

 

Owoce również zawierają ok. 1% olejku eterycznego, ponadto 8-hydroksy-5-metoksypsoralen (fotouczulający, stosowany w leczeniu bielactwa i łuszczycy), izopimpinelinę, imperatorynę, bergapten, 4-metoksy-7-hydroksypsoralen, ksantotoksynę i ksantotoksol. 

 

Olejek arcydzięglowy nadaje surowcom działanie wykrztuśne i odkażające. 

 

W Azji podobne zastosowanie jak arcydzięgiel litwor ma gatunek – Angelica sinensis (Oliv.) Diels. 

 

Napar – Infusum: 5 g/200 ml wrzątku (także mleka z miodem): wypić w ciągu dnia małymi porcjami, szczególnie przy przeziębieniu, kaszlu, zapaleniu zatok, grypie, zapaleniu oskrzeli. Jako środek antydepresyjny i przeciwlękowy, przeciwnerwicowy – 100 ml 3-4 razy dziennie. Odwar – Decoctum – gotować korzeń 5 minut, pić 4 razy dziennie po 100 ml przy nieżytach przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Odwar działa słabiej na układ nerwowy niż napar. 

 

Naparem lub odwarem przemywać cerę tłustą, trądzikową, zakażona bakteriami i drożdżakami, cierpiącą na demodex lub inne roztocza. Poprawia koloryt skóry, pobudza krążenie krwi i płynu troficznego w skórze. Poprawia jędrność skóry. Zmniejsza łojotok. Ma silny wpływ antyseptyczny. Silniej, ale bardziej drastycznie na skórę działa nalewka arcydzięglowa – Tinctura Archangelicae (na alkoholu 40-60%, 100 g korzeni na 500 g alkoholu) lub spirytus arcydzięglowy – Spirytus Archangelicae (1:5 na spirytusie, lub olejek arcydzięglowy rozpuszczony w spirytusie). 

 

Nalewka arcydzięglowa – Tinctura Archangelicae zażyta doustnie działa wzmacniająco i przeciwdepresyjnie, znosi kolki i nerwice wegetatywne, usuwa objawy zadyszki. Zażywać po 5-10 ml 1-3 razy dziennie. Można również podać do mleka z miodem gorącego w ilości 10 ml, przy przeziębieniu, gonitwie myśli, lęku i zdenerwowaniu oraz depresji. 

 

Świeży arcydzięgiel, podobnie jak inne baldaszkowate może wywoływać uczulenie u niektórych osób, objawiające się rumieniem, świądem, pieczeniem, pokrzywką, a nawet zmianami pęcherzowymi, jak po oparzeniu. 

 

Doskonałym środkiem cucącym, przeciwnerwicowym i usuwającym objawy duszności, a nawet atak migreny – jest nalewka eterowo-spirytusowa z korzeni arcydzięgla. Eter etylowy wymieszać ze spirytusem (1 część eteru na 3 części spirytusu wysokoprocentowego) – uzyskując krople Hoffmana – Liquor anodynus Hoffmani. Taką miksturą zalać korzeń lub owoc rozdrobniony arcydzięgla w proporcji 1:3, macerować tydzień, przefiltrować. Zażywać na cukrze po 20-30 kropli. Uwaga silny! Obecnie tego typu leki są potępiane. 

 

Sproszkowany korzeń arcydzięgla – Pulvis Archangelicae (Angelicae) można zażywać na miodzie lub po zakapsułkowaniu w dawce 0,5-0,8 g 2-3 razy dziennie jako środek trawienny i żołądkowy. 

 

- środek przeciwzakaźny 

- środek moczopędny 

- środek czyszczący krew 

- środek tonizujący 
 

Już w XIX wieku wiedziano, że arcydzięgiel zawiera inulinę i kwas walerianowy. Stosowano przy osłabieniu żołądka i jelit, przeciwko kolkom i wzdęciom, przy zaflegmieniu przewodu pokarmowego, przeciwko padaczce, odrze, ospie i szkarlatynie. 

 

Radix Angelicae jest w Pharmacopoea Borrusica (Farm. Pruska) editio sexta z 1846 r. 

Radix Angelicae i Spiritus Angelicae compositus są ujęte w Pharamacopoea Germanica III, z 1890 r. Pharmacopoea Germanica z 1882 r. również wymienia Radix Angelicae jako surowiec oficjalny. 

 

Radix Archangelicae jest w Farmakopei Polskiej VI: nie mniej niż 0,3% olejku eterycznego; strata masy po suszeniu nie większa niż 12%, popiołu nie więcej niż 8%. Korzeń arcydzięgla jest w Farmakopei P 

 

olskiej I (Pharmacopoeia Regni Poloniae) z 1817 r. 

 

Zgodnie z Farmakopeą Polską III, korzeń arcydzięgla powinien zawierać nie mniej niż 0,5% olejku eterycznego, popiołu nie więcej niż 9%, wilgoci nie więcej niż 12%. 

 

Spiritus Angelicae compositus wg FP III ma następujący skład: 

Rp. 

Olejek arcydzieglowy – Oleum Angelicae 0,3 cz. 

Olejek walerianowy (kozłkowy) – Oleum Valerianae 0,1 cz. 

Olejek jałowcowy – Oleum Juniperi 0,1 cz. 

Kamfora – camphora 2 cz. 

Spiritus 95% 75 cz. 

Woda destylowana – Aqua 25 cz. 

Olejki i kamforę rozpuścić w spirytusie, potem dopiero dodać wodę, silnie skłócić, po kilku dniach przesączyć. Ciężar właściwy 0,870-0,874. Chronić od światła. Przechowywać w szczelnych naczyniach. 

 

Taki spirytus służył do wcierania przy nerwo- i mięśniobólach oraz reumatyzmie i artretyzmie. Ma działanie rozgrzewające i przeciwbólowe.